آشنایی با انواع طلاق در قانون ایران

طلاق یک واژه ی عربی به معنای جدا شدن و رها شدن است. در لغت نامه دهخدا کلمه طلاق به معنی رها کردن و فسخ کردن عقد و نکاح و در فرهنگ عمید به معنای جدا شدن زن و شوهر آمده است. طلاق در واقع آخرین راه برای به پایان رسانیدن زندگی مشترک است. هنگامی که زوجین بهر دلیلی اعم از عدم وجود تفاهم در مسایل اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، مذهبی و غیره بخواهند بصورت شرعی و قانونی به ازدواج خود خاتمه بدهند، به سراغ طلاق و جدایی خواهند رفت.

طلاق انواع مختلفی دارد اما بهتر است افراد در هنگام ازدواج دقت عمل بیشتری داشته باشند تا وارد این مرحله که بعنوان یکی از پیچیده‌ترین مراحل زندگی انسان است، نشوند.  چرا که با وجود آمار بسیار طلاق در جوامع امروزی و عادی تر شدن این مسئله، همچنان بعد منفی و گاهاً آثار مخربی بر زندگی فرد خواهد داشت. در این مقاله به معرفی انواع طلاق پرداخته ایم.

انواع طلاق بر اساس امکان رجوع

در مبحث طلاق واژه ی رجوع به معنای امکان بازگشت زوجین به یکدیگر و ادامه ی زندگی مشترک میباشد. « برطبق ماده 1149 قانون مدنی: رجوع در طلاق به هر لفظ یا فعلی حاصل می‌شود که دلالت بر رجوع کند مشروط بر اینکه مقرون به قصد رجوع باشد.» براین اساس دو نوع طلاق در قانون مدنی تعریف شده است:« ماده ۱۱۴۳ قانون مدنی: طلاق بر دو قسم است. بائن و رجعی .» طلاق رجعی و طلاق بائن که هرکدام هم دارای زیر مجموعه هایی هستند که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.

طلاق رجعی

« ماده ۱۱۴۸: در طلاق رجعی برای شوهر در مدت عده حق رجوع است.»

همانطور که قبلاً اشاره کردیم در طلاق رجعی، مرد امکان رجوع و بازگشت به زن را دارد. یعنی بر اساس قانون مدنی کشور، مرد می‌تواند در زمان عده(عده به دوره زمانی‌ مشخصی می‌گویند که در آن زن پس از طلاق یا وفات همسرش ، حق ازدواج ندارد.)، بدون خواندن صیغه عقد دوباره به همسر خود بازگردد و زندگی مشترکشان را از سر بگیرند. بطور کلی بجز مواردی که در قانون مدنی در اقسام طلاق بعنوان طلاق بائن در نظر گرفته شده بقیه طلاق ها از نوع رجعی هستند.

طلاق بائن

« ماده ۱۱۴۴: در طلاق بائن برای شوهر حق رجوع نیست. » به این معنی که مرد بدون خواندن مجدد صیغه عقد نمیتواند به همسر خود رجوع کند.

در صورتی که یکی از موارد زیر برقرار باشد طلاق از نوع بائن می‌باشد:

1. طلاقی که قبل از نزدیکی واقع شود.
2. طلاق یائسه.
3. طلاق خلع و مبارات مادام که زن رجوع به عوض نکرده باشد.
4. سومین طلاق که بعد از سه وصلت متوالی به عمل آید اعم از این که وصلت در نتیجه رجوع باشد یا در نتیجه نکاح جدید.

بصورت عامیانه منظور از این قسمت، سه طلاقه می‌باشد.

طلاق خلع

در تعریف طلاق خلع اینگونه آمده است، طلاق خلع طلاقی است که زن به واسطه کراهتی که از شوهر خود دارد در مقابل مالی که به شوهر می‌دهد طلاق می‌گیرد. اعم از اینکه مال‌ مزبور عین مهر یا معادل آن و یا بیشتر و یا کمتر از مهر باشد. اگر زن به بذل خود رجوع کند، در اینصورت طلاق به حالت رجعی درمی‌آید و مرد هم حق رجوع به زن را پیدا خواهد کرد.

طلاق مبارات

در تعریف طلاق مبارات به طلاقی می‌گویند که کراهت از طرفین باشد ولی در این صورت عوض باید زائد بر میزان مهر نباشد. طلاق توافقی از جمله طلاق مبارات است. بنابراین مرد بدون خواندن صیغه عقد حق رجوع را نخواهد داشت.

انواع طلاق براساس درخواست کننده

طلاق از طرف مرد

قانون مدنی در ماده 1133 به اختیار و اراده شوهر به طلاق اشاره کرده و بر طبق این ماده مرد می‌تواند به دادگاه مراجعه کرده و بدون داشتن دلیل، تقاضای طلاق همسر را ارائه بدهد.

طلاق از طرف زن

زن بدون داشتن دلیل نمی‌تواند درخواست طلاق بدهد اما بر طبق تبصره از ماده 1133 زن نیز می‌تواند در شرایط خاص و موارد محدودی درخواست طلاق را ارائه کند.

• خود داري يا عجز شوهر از دادن نفقه ( ماده 1129 ق . م ) .
• غيبت شوهر بيش از چهار سال ( ماده 1029 ق . م ) .
• وكالت زن در طلاق ( ماده 1119 ق . م ) .
• عسر و حرج زن ( ماده 1130 ق . م ) .

در تبصره ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی، برای تعریف عسر و حرج به اینصورت آمده است که « به وجود آمدن وضعیتی که ادامه‌ زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد». در اینصورت زن باید یکی از شروط ۱۲ گانه درج شده در عقدنامه را ثابت کند و سپس تقاضای طلاق برای او پذیرفته می‌شود. مطابق نظريه اداره حقوقي قوه قضاييه : « طلاقي كه به موجب ماده ۱۱۳۰ ق . م . و به علت عسر و حرج زوجه واقع مي‌شود ، بائن است و نمي‌تواند رجعي باشد. زيرا در آن صورت رافع عسر و حرج زوجه نخواهد بود و بي نتيجه و عبث است »

    با توجه به مطالب فوق مي توان گفت طلاق به حكم دادگاه باين است نه رجعي .

طلاق توافقی

در این نوع از طلاق هم مرد و هم زن نسبت به طلاق توافق دارند و توافقات آنها نیز در دادگاه قابل استناد است. برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد طلاق توافقی میتوانید به مقاله ای که تیم ما در این خصوص ارائه کرده است مراجعه کنید.

خلاصه

اکنون که با انواع طلاق در قانون مدنی ایران آشنا شده اید، اگر در یک پرونده طلاق هستید به شما توصیه میکنیم از خدمات وکیل طلاق مربوط به تیم متخصص و حرفه ای رامش در این زمینه بهره بگیرید. ما با تکیه بردانش و تخصص و همچنین مهارت و تجربه خود در امور حقوقی، همراه شما خواهیم بود.